Aşil Kopmasında Erken Yük Verme ve Fonksiyonel Rehabilitasyon

Aşil kopması sonrası iyileşmenin merkezinde erken, kontrollü yük verme ve fonksiyonel rehabilitasyon yer alır. Doğru korumayla erken yük; sertliği azaltmaya, ödemi yönetmeye ve yürüme kalıplarını korumaya yardımcı olur.

Kime uygun? Ameliyatlı ya da seçilmiş ameliyatsız hastalarda, açık yara/yoğun ödem gibi durumlar düzeltilerek kişiye özel bir plan yapılır. İlk haftalarda bot + topuk yükselticileri ile tendon uçları korunur; yük miktarı tolere edilebildiği kadar artırılır.

İyileşme yol haritası

0–2. haftalar: Ekinus pozisyonlu bot, kısmi yük, koltuk değneği. Parmak–ayak içi–diz–kalça izometrikleri; ağrısız aktif plantar fleksiyon. Dorsifleksiyonda nötrü geçmeyin.

2–6. haftalar: Topuk yükselticileri azaltılır, tam yüke geçiş. Nötre kadar aktif hareket; hafif dirençle plantar fleksiyon, denge egzersizleri (botla).

6–9. haftalar: Bot → ayakkabı (topuk yükselticiyle) geçişi; çift ayak topuk yükseltme, statik bisiklet, havuz yürüyüşü.

9–12. haftalar ve sonrası: Tek ayak topuk yükseltme ilerlemesi, eksantrik baldır çalışmaları; kriterlere bağlı hafif koşu. 3–6. ay: çeviklik, sıçrama ve spora dönüş testleri.

Kriterler tarihlerden önce gelir: Ağrı/ödem kontrolü, yürüyüş simetrisi, topuk yükseltmelerinde tekrar–kalite, baldır çevresi ve denge testleri yükü belirler. Aşırı erken dorsifleksiyondan kaçının; tendonun uzaması kalıcı güç kaybına yol açabilir.

Ameliyat mı, ameliyatsız mı? Yırtık paterni, uçların karşılaşabilirliği ve hedeflerinize göre karar verilir. Her iki yaklaşımda da fonksiyonel rehabilitasyon başarının anahtarıdır.