Diz Kapağı Çıkığı (Patella İnstabilitesi) Tedavisinde Modern Yaklaşımlar

Diz kapağı çıkığı, yani patella instabilitesi, özellikle genç ve aktif bireylerde görülen bir sorundur. Spor yaralanmaları, travmalar veya doğuştan yapısal özellikler nedeniyle patella yuvasından çıkarak ağrı, şişlik ve güvensizlik hissine yol açabilir. Tekrarlayan çıkıklar zamanla kıkırdak hasarı ve fonksiyon kaybına neden olabileceği için doğru tanı ve tedavi önemlidir.

Nedenleri (Risk Faktörleri)

• Anatomik etkenler: Trochlear displazi, patella alta, artmış Q açısı, femoral/tibial torsiyon farklılıkları, TT–TG mesafesinde artış.
• Travma ve spor: Ani yön değiştirme, dönme ve temaslı spor yaralanmaları.
• Bağ hasarı: Özellikle MPFL (medial patellofemoral ligament) zayıflıkları/yırtıkları.
• Kas dengesizlikleri: Quadriceps ve kalça stabilizatörlerinde zayıflık.

Belirtiler

• Patellada ani kayma/çıkma hissi, dizde boşalma ve güvensizlik,
• Ağrı ve şişlik, merdiven inip çıkmada zorlanma,
• Tekrarlayan olaylar sonrası kıkırdak hasarı ve erken dejenerasyon.

Tanı

Klinik muayene (patella apprehension vb.) ile birlikte görüntüleme belirleyicidir:

• Radyografi: Hizalanma ve kemik yapılar.
• MR: MPFL bütünlüğü, kıkırdak lezyonları, kemik ödemi.
• Ölçümler: Trochlear morfoloji, TT–TG mesafesi, Q açısı gibi parametreler.

Tedavi Seçenekleri

1) Konservatif (Cerrahi Dışı) Yaklaşımlar

• İlk olay sonrası istirahat, soğuk uygulama, ağrı-kontrol.
• Dizlik, bantlama ve kontrollü mobilizasyon.
• Fizyoterapi: Quadriceps (özellikle vastus medialis), kalça abdüktörleri ve gövde stabilizasyonu.

2) Cerrahi Yaklaşımlar

Endikasyon; tekrarlayan çıkık, belirgin anatomik riskler ya da konservatif tedaviye rağmen devam eden instabilitedir. Cerrahi plan, hastanın anatomisine göre özelleştirilir.

• MPFL Rekonstrüksiyonu: Güncel standartlardan biridir. Uygun greft ve anatomik tünel yerleşimi ile patellanın fizyolojik yörüngesi sağlanır.
• Tibial Tüberkül Osteotomisi (TTO): TT–TG mesafesi yüksekse hizalamayı düzeltmek üzere uygulanabilir.
• Trochleoplasti: İleri dereceli trochlear displazide sulkusun yeniden şekillendirilmesi.
• Eşlik eden kıkırdak lezyonları: Gereken olgularda artroskopik debridman/onarım.

Ameliyat Sonrası Süreç ve Rehabilitasyon

• Erken dönem: Şişlik kontrolü, ağrı yönetimi, güvenli mobilizasyon.
• 0–6 hafta: Kademeli yük verme, yürüyüş paterninin düzeltilmesi, diz hareket açıklığının korunması.
• 6–12 hafta: Kas güçlendirme ve denge/koordinasyon.
• 3–6 ay: Spesifik spora dönüş protokolleri (hekiminize ve fizyoterapistinize göre değişir).

Sonuç

Patella instabilitesinde amaç; tekrarı önlemek, kıkırdak hasarını azaltmak ve güvenle aktiviteye dönüşü sağlamaktır. Güncel yaklaşımlar ve kişiselleştirilmiş rehabilitasyon ile yüksek hasta memnuniyeti elde etmek mümkündür.

WhatsApp ile İletişime Geçin